پرکردگی و ترمیم دندان

دندان ها به دلایل مختلف از جمله عدم رعایت بهداشت ممکن است دچار پوسیدگی شوند. البته عوامل دیگری مانند ژنتیک، ردیف نبودن دندان ها و تغذیه نامناسب نیز در ایجاد پوسیدگی موثر است.
زمانی که دندان پوسیده می شود ترکیب شیمیایی آن دچار تغییر گشته، نرم و سست می شود و محلی جهت تجمع میکروب می گردد. در صورت درمان نشدن، دندان دچار تخریب شده و از دست می رود. هرچه میزان از بین رفتن بافت دندان کمتر باشد، درصد موفقیت ترمیم دندان بیشتر و احتمال عود پوسیدگی آن کمتر می شود.
تا هنگامی که پوسیدگی به پالپ دندان ( که عوام به آن عصب دندان می گویند ) نرسد ، می شود دندان را بدون درمان ریشه ( که عموما به آن عصب کشی میگویند ) پر کرد . پس بهتر است هرچه زودتر دندانهای پوسیده را پر نموده تا پوسیدگی به عصب نرسد. البته پوسیدگی دندان تنها عامل مسبب عصب کشی نیست و ضربه و مشکلات لثه و شکستگی دندان نیز می‌تواند باعث آسیب عصب دندان شود.

دندانپزشک، مسئول حذف پوسیدگی ها، جبران شکستگی ها، رفع نواحی بد رنگ و یا بدشکل در تاج دندان ها می باشد. تاج دندان ها می توانند با مواد همرنگ یا ” کامپوزیت“ و یا مواد فلزی یا ”آمالگام“ ترمیم شوند.به ترمیم تاج دندان در اصطلاح عامه مردم ” پر کردن“ و یا ” Filling“ نیز گفته می شود.

به بازگرداندن عملکرد و شکل ظاهری دندان آسیب دیده با مواد ترمیم کنندۀ دندان ، پرکردن دندان یا ترمیم دندان یا فیلینگ گفته می‌شود. خرابی ساختار دندان معمولاً در اثرپوسیدگی یا آسیب‌های خارجی بوجود می‌آید.
ترمیم دندان به طور کلی در سه مرحله انجام می‌شود.
• آماده کردن دندان برای قرار دادن مواد ترمیمی در آن
• جایگذاری کردن مواد ترمیمی در داخل دندان
• فرم دادن و تست بلندی مواد قرار داده شده در داخل دندان

برای ترمیم دندان پوسیده، دندان پزشک قسمت پوسیده ی دندان را برداشته و سپس ناحیه ی خالی شده دندان را با ماده خاصی پر می کند. همچنین می توان برای ترمیم دندان های ترک خورده، شکسته و یا دندان هایی که با ناخن خوردن و دندان قروچه دچار فرسودگی شده اند از پرکردگی استفاده کرد.
مراحل پرکردن دندان
ابتدا دندان پزشک نواحی اطراف دندان پوسیده را بی حس می کند. سپس از یک وسیله برشی مانند مته و یا لیزر برای برداشتن قسمت پوسیده شده ی دندان استفاده می کند. انتخاب ابزار این کار بستگی به سطح راحتی دندانپزشک، آموزش، و سرمایه گذاری در قطعه خاصی از تجهیزات و نیز موقعیت و میزان پوسیدگی دارد.
در مرحله بعد دندان پزشک محل خالی شده از پوسیدگی را برای اطمینان از حذف کل پوسیدگی بررسی می کند. سپس به منظور آماده سازی دندان برای مرحله پر کردن، این حفره از باکتری ها و باقی مانده های پوسیدگی پاک می شود. در صورتی که این پوسیدگی نزدیک ریشه دندان باشد، ممکن است دندان پزشکتان از گلس اینومر، رزین کامپوزیت یا مواد دیگر برای محافظت از عصب استفاده کند. پس از پرکردن این حفره تقریبا کار دندانپزشک به پایان رسیده است و به صیقل آن دندان می پردازد.

انجام چند مرحله ی اضافی دیگر برای پر کردگی های رنگِ دندان لازم است. پس از آنکه دندان پزشک پوسیدگی را برداشت و محل را پاکسازی کرد، حفره با مواد رنگِ دندان به صورت لایه لایه پر می شود. سپس با تاباندن اشعه خاصی، هر لایه محکم می شود. پس از اتمام این مرحله، دندانپزشک مواد رزین کامپوزیتی که دندان را پر کرده است را شکل می دهد و قسمت های اضافی را حذف می کند و درآخر آن را صیقل می دهد.
بهترین نوع پرکردگی کدام است؟
نمی توان گفت کدام پر کردگی بهترین نوع آن است. تشخیص مناسب ترین پرکردگی برای هر فرد به عهده دندان پزشک بوده و به عوامل متفاوتی بستگی دارد مانند: وسعت پوسیدگی دندان، داشتن آلرژی به مواد مختلف، موقعیت دندان پوسیده و همینطور قیمت انواع پرکردگی. در این قسمت به بررسی انواع پر کردگی می پردازیم:
آمالگام
شاید فکر کنید که پر کردگی های آمالگام تنها در قدیم استفاده می شده است. طبق گزارشات سازمان غذا و دارو، بیش از ۱۵۰ سال است که دندان پزشکان از این نوع پر کردگی استفاده می کنند. همانطور که از نام آن مشخص است،آلمالگام ترکیبی از چند فلز است که معمولا حاوی حدود ۵۰ درصد جیوه، همراه با قلع، مس، نقره و روی است. آمالگام در مقایسه با دیگر پرکردگی ها مزیت های فراوانی دارد که می توان به قیمت پایین تر، استحکام و دوام بیشتر آن اشاره کرد. البته آمالگام ها بی نقص نیستند و معایبی نیز دارند. آنها در ابتدا نقره ای هستند اما به مرور زمان تیره تر می شوند و در صورت باز کردن دهان به سرعت قابل تشخیص هستند. همچنین طبق گزارش سازمان غذا و دارو، سطح جیوه ی موجود در آمالگام تنها برای افراد بالای ۶ سال استاندارد است و شاید برخی افراد تمایلی به داشتن پر کردگی های این چنینی نداشته باشند.

کامپوزیت
پرکردگی های کامپوزیتی معمولا از جنس شیشه های پودری و رزین اکریلیک بوده و دارای مزیت های بسیاری می باشد. یکی از این مزیت ها امکان تغییر رنگ کامپوزیت بر اساس رنگ دندان طبیعی بیمار است که باعث طبیعی تر شدن ظاهر پرکردگی در دهان می شود. از آنجایی که بیشتر مردم خواهان داشتن لبخندی طبیعی هستند، این نوع پرکردگی ها در بین مردم از محبوبیت ویژه ای برخوردار است. شایان ذکر است که این نوع پرکردگی همیشه هم نمی تواند انتخاب درستی باشد. به گزارش دکتر توماس کُنِلی، مواد سازنده ی کامپوزیت نسبت به ترکیبات فلزی که ماده ی سازنده آمالگام محسوب می شوند، دوام کمتری دارند. بنابراین طول عمر مفید یک پرکردگی کامپوزیتی به درازای دیگر پرکردگی ها نیست. این پرکردگی ها به دلیل کوچک بودن بهترین گزینه برای دندان هایی است که در هنگام جویدن غذا، مقدار متوسطی از فشار را تحمل می کند و برای دندان هایی که نقش اصلی را در جویدن ایفا می کنند مناسب نمی باشد.
طلا
پرکردگی های طلا یکی از مقاوم ترین و ماندگار ترین نوع پرکردگی هاست و طبق گزارش سازمان غذا و دارو، این پرکردگی ها می توانند بیش از دو دهه عمر کنند. البته این مقاومت هزینه بر بوده و پرکردگی های طلا از گران ترین پرکردگی ها هستند. از آنجایی که پرکردنگی های طلا معمولا ترمیم های غیر مستقیم می باشند، بیمار باید زمان بیشتری را در مطب دندانپزشک منتظر بماند.

سرامیک (پرسلین)
پرکردگی های سرامیکی شبیه به پرکردگی های طلا می باشند. آنها به نوعی غیر مستقیم بوده و روند درمانی بیش از یک جلسه به طول می انجامد. پر کردگی های سرامیکی معمولا گران هستند ولی از جهاتی با پر کردگی های طلا تفاوت دارند. مثلا پرکردگی های سرامیکی شکننده تر از طلا می باشند اما در عوض شبیه دندان طبیعی بوده و می توان ظاهر طبیعی دهان و دندان ها را با آن حفظ نمود.

رزین یا گلس اینومر
کودکان نیز دچار پوسیدگی دندان می شوند و باید مانند بزرگسالان آن ها را پر کنند. (حتی اگر دندان هایشان هنوز شیری باشند). معمولا از رزین یا گلس اینومر برای دندان های موقت یا شیری و همچنین پوسیدگی های کوچک استفاده می شود زیرا این پرکردگی ها بسیار ظریف بوده و به سرعت فرسوده می شوند. این پرکردگی ها روی دندان هایی انجام می شود که هنگام جویدن فشار زیادی را تحمل نمی کنند. با اینکه گزینه های زیادی برای پرکردن وجود دارد اما نمی توان به طور قطع گفت که کدامیک از دیگری بهتر است.

نگهداری و مراقبت از پرکردگی ها
پس از پرکردن، دندان ممکن است حساس شده و دچار درد خفیفی شود اما پس از مدتی فروکش می کند. در کل پس از پرکردن دندان نباید از بهداشت دهان و دندان خود غافل شوید و از محصولاتی استفاده کنید که مختص دندان های حساس می باشند.
چه زمان باید پرکردگی ها را ترمیم کرد
با اینکه پر کردگی ها بدون ترمیم هم می توانند سال ها دوام بیاورند اما ممکن است به مرور زمان به دلیل جویدن غذا ها فرسوده شوند. در صورتی که عاداتی مانند دندان قروچه و سایش دندان ها را دارید پر کردگی هایتان زودتر دچار فرسودگی می شوند و باید ترمیم شوند.
اگر نشانه هایی از فرسودگی مانند ترَک در پر کردگی ها مشاهده کردید به سرعت به پزشکتان مراجعه کنید تا پر کردگی تان ترمیم شود. در صورتی که پس از فرسوده شدن پر کردگی به پزشک مراجعه نکنید و با همان دندان غذا بجویید، ممکن است دندانتان دچار تَرَک شود و نیازمند ترمیم های پیچیده تر باشد که هزینه ی بیشتری نیز دارد. اگر اطراف پر کردگی ها پوسیده یا کرم خورده شود، ممکن است دندان پزشکتان برای ترمیم آن دندان از روکش به جای پر کردگی دوم استفاده کند.
مراقبت های پس از ترمیم

• تا 2 ساعت پس از درمان، از خوردن مواد خوراکی جویدنی خودداری نمائید ( نوشیدن مایعات ایرادی ندارد ) و تا 4 روز از خوردن مواد خوراکی سفت و ترد مانند آجیل ، چیپس ، ته دیگ و …و همچنین مواد چسبنده مانند آدامس ، پنیر پیتزا ، گز ، خرما و … خودداری فرمایید .
• در صورت ترمیم دندان با مواد همرنگ به مدت 4 روز از خوردن و نوشیدن غذا و نوشیدنی رنگی ( مانند نوشابه ، قهوه ، چای و … ) جهت جلوگیری از رنگ پذیری دندان خودداری فرمایید .
• احساس بلندی دندان ناشی از بی حسی است در صورتی که بعد از برطرف شدن بی حسی احساس بلندی داشتید به دندانپزشک خود مراجعه نموده و در جهت رفع آن اقدام نمائید .
• احساس درد پس از ترمیم دندان مخصوصا هنگام خوردن مواد غذایی طبیعی است و به مرور برطرف خواهد شد و گاهی تا یک ماه طول میکشد در صورت درد شدید و مداوم جهت درمان ریشه به دندانپزشک خود مراجعه نمائید .
• پس از اتمام درمان و پایان جلسه درمان قبل از برطرف شدن بی حسی دندان داروی ضد درد مصرف نمائید .